Tê bì chân tay là những triệu chứng phổ biến ở người cao tuổi. Nhiều người nghĩ đó chỉ là dấu hiệu lão hóa bình thường và chấp nhận sống chung. Tuy nhiên, theo bác sĩ Hoàng Việt Ninh, khoa Thần kinh – Cơ xương khớp, Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng, đây có thể là biểu hiện của bệnh lý thần kinh hoặc cơ xương khớp nghiêm trọng nếu không được phát hiện sớm.
Ở người bình thường, tay chân sẽ dựa vào cảm giác để điều chỉnh những phản xạ như rút tay chân lại khi chạm phải vật nóng, điều chỉnh hoạt động chân khi địa hình thay đổi. Nếu bị tê tay chân thì sẽ gây giảm cảm giác và thậm chí năng hơn có thể gây mất cảm giác hoàn toàn.
Vì sao người cao tuổi dễ bị tê bì chân tay?
Người cao tuổi dễ bị tê bì chân tay do nhiều nguyên nhân liên quan đến sự lão hóa và bệnh lý mạn tính thường gặp ở độ tuổi này. Cụ thể:
– Thoái hóa cột sống, đĩa đệm và khớp: quá trình lão hóa làm hẹp khe khớp, chèn ép rễ thần kinh, dẫn đến tê, đau lan xuống tay chân.
– Bệnh lý mạch máu ngoại vi: thành mạch kém đàn hồi, xơ vữa động mạch gây giảm lưu thông máu tới tay chân, dẫn đến cảm giác tê, lạnh.
– Đái tháo đường và biến chứng thần kinh ngoại biên: đường huyết cao kéo dài làm tổn thương dây thần kinh, gây tê bì, châm chích bàn tay, bàn chân.
– Thiếu vitamin nhóm B (B1, B6, B12): thường gặp ở người cao tuổi do chế độ ăn kém đa dạng hoặc kém hấp thu, dẫn đến tổn thương dây thần kinh ngoại vi.
– Ít vận động, máu lưu thông kém: người già vận động giảm, máu dồn xuống chi dưới gây cảm giác tê và nặng chân.
– Một số bệnh lý thần kinh khác như bệnh Parkinson, đa xơ cứng hoặc biến chứng sau tai biến mạch máu não.
Khi nào cần đi khám chuyên khoa?
Nhiều người chủ quan khi bị tê bì tay chân, nhưng nếu triệu chứng kéo dài, đây có thể là dấu hiệu của các bệnh về thần kinh, xương khớp hoặc mạch máu như thoái hóa cột sống, thoái hóa khớp vai, đái tháo đường, bệnh mạch máu ngoại vi…
Tê bì nặng và lâu ngày có thể gây yếu cơ, đau buốt lan xuống tay chân, giảm cảm giác, khó cầm nắm, đi lại. Trường hợp liên quan đến thoái hóa cột sống, người bệnh còn bị đau vai gáy, đau thắt lưng, tê lan theo đường dây thần kinh. Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng.
Bác sĩ Hoàng Việt Ninh khám vận động cho người bệnh
Bác sĩ Hoàng Việt Ninh nhấn mạnh:“Người cao tuổi không nên xem tê bì chân tay là chuyện hiển nhiên của tuổi tác. Những triệu chứng này có thể liên quan đến chèn ép thần kinh hoặc bệnh lý mạch máu ngoại biên. Nếu tình trạng kéo dài trên vài tuần, kèm theo yếu cơ, giảm cảm giác, rối loạn dáng đi, thậm chí mất kiểm soát tiểu tiện – đại tiện, đó là dấu hiệu nguy hiểm cần được thăm khám sớm. Chúng tôi thường gặp nhiều trường hợp bệnh nhân đến muộn, khi dây thần kinh đã bị tổn thương nặng, làm quá trình điều trị kéo dài và phục hồi khó khăn hơn.”
Nếu triệu chứng xuất hiện liên tục khoảng trên 6 tuần thì cần đến ngay các cơ sở y tế thăm khám sớm. Trong trường hợp tê tay chân chỉ xuất hiện khoảng 1 – 5 tuần có thể do tác nhân cơ học, cần theo dõi thêm.
Vai trò của thăm khám và phục hồi chức năng
- Chẩn đoán chính xác nguyên nhân thông qua khám lâm sàng kết hợp cận lâm sàng như Điện cơ, X-quang, MRI, đo loãng xương.
- Điều trị toàn diện: phối hợp thuốc, vật lý trị liệu, chỉnh hình, các bài tập phục hồi chức năng cá nhân hóa nhằm giảm đau, phục hồi sức mạnh cơ và tăng độ linh hoạt.
- Theo dõi định kỳ: giúp điều chỉnh phác đồ và phòng tái phát biến chứng.
Bác sĩ Hoàng Việt Ninh chia sẻ thêm:“Mục tiêu của chúng tôi không chỉ dừng lại ở giảm triệu chứng đau hoặc tê bì. Điều quan trọng hơn là bảo tồn chức năng vận động, giúp người cao tuổi duy trì khả năng tự lập, giảm nguy cơ té ngã và nâng cao chất lượng sống. Việc phối hợp giữa điều trị y khoa và phục hồi chức năng bài bản đóng vai trò quyết định trong kết quả lâu dài của người bệnh.”
Bệnh nhân được điều trị phục hồi chức năng, giảm nguy cơ biến chứng nặng
Lời khuyên từ bác sĩ
Với người cao tuổi bị tê bì chân tay, việc xoa bóp nhẹ nhàng vùng chi bị ảnh hưởng có thể giúp cải thiện lưu thông máu. Có thể chườm lạnh hoặc chườm ấm khoảng 15 phút, nhưng phải rất cẩn thận để tránh làm tổn thương da, vì khi bị tê bạn khó cảm nhận được nhiệt độ quá nóng hay quá lạnh. Bác sĩ Hoàng Việt Ninh khuyến cáo: “Mọi người nên duy trì tập luyện đều đặn để tăng cường tuần hoàn và thể lực, đồng thời nghỉ ngơi hợp lý. Chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế rượu bia cũng rất quan trọng. Ngoài ra, các liệu pháp hỗ trợ như xoa bóp hay châm cứu đôi khi cũng có ích.”
Một số biện pháp có thể giúp ngăn ngừa bệnh tê nhức như:
- Duy trì thói quen vận động và tập luyện thể thao thường xuyên để cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai.
- Với những người đã xuất hiện tình trạng tê hoặc nhức ở tay chân, có thể ngâm tay vào nước ấm pha muối để thúc đẩy tuần hoàn máu. Bên cạnh đó, nên thực hiện động tác nắm chặt rồi mở rộng bàn tay, duỗi thẳng cánh tay và kết hợp xoa bóp tay này bằng tay kia để giảm khó chịu.
- Chú trọng chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cần thiết.
- Tránh làm việc quá sức, không bê vác nặng, hạn chế ngồi xổm lâu hoặc làm việc nhiều giờ liên tục trước máy tính, vì những thói quen này có thể cản trở lưu thông máu và gây tê bì tay chân.
- Ngoài ra, nên hạn chế rượu bia, không hút thuốc lá. Vào mùa đông, có thể sử dụng túi chườm nóng cho tay chân để giảm cảm giác đau nhức và tê lạnh.
Tê bì chân tay ở người cao tuổi không chỉ gây khó chịu mà còn tiềm ẩn nhiều bệnh lý nguy hiểm. Việc thăm khám sớm, điều trị đúng nguyên nhân kết hợp tập luyện, phục hồi chức năng và chế độ sinh hoạt lành mạnh sẽ giúp cải thiện triệu chứng, phòng biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy chủ động lắng nghe cơ thể, đừng xem nhẹ những dấu hiệu tê bì để bảo vệ sức khỏe tuổi già.
Phương Anh (CDC)
