Tuổi dậy thì là một cột mốc quan trọng trong quá trình phát triển của mỗi người, đánh dấu những biến đổi mạnh mẽ về thể chất và tâm lý. Cùng với sự thay đổi nội tiết, những vấn đề về da liễu, đặc biệt là mụn trứng cá, trở thành nỗi lo thường trực của nhiều bạn trẻ. Sự tăng sinh hormone sinh dục – chủ yếu là Androgen – kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, khiến da tiết nhiều dầu hơn bình thường. Lượng dầu thừa này kết hợp với tế bào chết gây tắc nghẽn lỗ chân lông, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn P. acnes phát triển và hình thành mụn.

Các bệnh da thường gặp ở lứa tuổi này không chỉ giới hạn ở các dạng mụn như mụn đầu đen, đầu trắng, mụn mủ hay mụn bọc, mà còn có thể bao gồm viêm da cơ địa, nấm da do thói quen sinh hoạt hoặc vệ sinh chưa đúng cách. Thông thường, mụn trứng cá có thể kéo dài trong vài năm và giảm dần sau 18 tuổi, nhưng không phải trường hợp nào cũng vậy. Ở một số người, mụn vẫn có thể tiếp diễn dai dẳng đến tuổi trưởng thành nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách.

Thăm khám da tại phòng khám chuyên khoa Da liễu (CDC Quảng Ninh)

Việc chẩn đoán các bệnh da liễu chủ yếu dựa trên thăm khám lâm sàng và quan sát kỹ lưỡng các tổn thương da. Khi có những biểu hiện như mẩn đỏ, ngứa kéo dài hoặc mụn diễn tiến nặng với các nốt sưng viêm, đau, tạo thành nang, người bệnh cần tìm đến bác sĩ da liễu để được đánh giá mức độ và đưa ra hướng điều trị phù hợp. Phác đồ điều trị mụn trứng cá hiện nay được cá thể hóa tùy theo từng mức độ tổn thương. Với trường hợp mụn nhẹ, có thể sử dụng các thuốc bôi ngoài da không kê đơn chứa hoạt chất Benzoyl Peroxide hoặc Axit Salicylic. Với mụn mức độ vừa đến nặng, bác sĩ sẽ chỉ định Retinoids bôi tại chỗ, thuốc kháng sinh bôi hoặc uống, và trong một số trường hợp đặc biệt có thể dùng thuốc điều chỉnh nội tiết tố cho nữ giới hoặc Isotretinoin. Việc sử dụng các loại thuốc này cần được theo dõi chặt chẽ bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

Song song với điều trị bằng thuốc, việc chăm sóc da và duy trì lối sống lành mạnh đóng vai trò hết sức quan trọng. Làm sạch da đúng cách, nhẹ nhàng hai lần mỗi ngày bằng sữa rửa mặt phù hợp giúp loại bỏ dầu thừa mà không làm khô hay kích ứng da. Nhiều người có thói quen rửa mặt quá nhiều, chà xát mạnh, vô tình khiến da tổn thương và tăng tiết dầu nhiều hơn. Việc dưỡng ẩm thường xuyên với sản phẩm không gây bít tắc lỗ chân lông là cần thiết, đặc biệt khi sử dụng các hoạt chất trị mụn khiến da khô. Ngoài ra, chống nắng mỗi ngày bằng kem có chỉ số SPF từ 30 trở lên là thói quen không thể bỏ qua, bởi ánh nắng và một số loại thuốc trị mụn có thể khiến da nhạy cảm hơn, dễ tổn thương hơn.

Chăm sóc da ở lứa tuổi dậy thì cần phác đồ khoa học, hợp lí và được thăm khám bởi các bác sĩ có chuyên môn

Bên cạnh chăm sóc ngoài da, chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng góp phần quan trọng trong việc kiểm soát mụn. Nên hạn chế các thực phẩm có chỉ số đường huyết cao như bánh mì trắng, nước ngọt, đồ chiên rán và sữa, đặc biệt là sữa tách béo, vì chúng có thể làm tăng tiết bã nhờn và thúc đẩy mụn phát triển. Ngược lại, cần tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu kẽm như hải sản, thịt bò và bổ sung các loại cá chứa Omega-3 để giúp giảm viêm, hỗ trợ làn da khỏe mạnh hơn.

Theo bác sĩ CKI. Bùi Thị Hoài, Khoa Da liễu – Phòng chống mù lòa tại cộng đồng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, sự biến đổi hormone dẫn đến tăng tiết bã nhờn là nguyên nhân chính gây mụn ở thanh thiếu niên. Tuy nhiên, điều mà nhiều người thường bỏ qua là gánh nặng tâm lý mà mụn mang lại. Mụn trứng cá ở tuổi dậy thì không chỉ là vấn đề thể chất, mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần, khiến các em cảm thấy tự ti, ngại giao tiếp, thậm chí rơi vào trạng thái trầm cảm. Những lời nhận xét vô tình từ bạn bè hay người thân về tình trạng da có thể để lại những “vết sẹo tâm lý” khó lành hơn cả sẹo thật trên da.

Bác sĩ Hoài nhấn mạnh rằng, điều quan trọng nhất là không nên tự ý nặn mụn hay sờ tay lên mặt, bởi điều này chỉ khiến vi khuẩn lây lan, gây viêm nhiễm và để lại sẹo vĩnh viễn. Nếu mụn không cải thiện sau một thời gian chăm sóc cơ bản, việc đến gặp bác sĩ da liễu là điều cần thiết. Điều trị sớm và đúng cách không chỉ giúp kiểm soát tình trạng mụn hiệu quả mà còn giúp các em vượt qua giai đoạn dậy thì một cách tự tin, thoải mái hơn.

Hiện nay, Phòng khám Da liễu – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh (CDC Quảng Ninh) là địa chỉ tin cậy trong tiếp nhận, tư vấn và điều trị các bệnh lý về da, đặc biệt là các vấn đề da liễu ở tuổi dậy thì. Phòng khám quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa giàu kinh nghiệm, ứng dụng các phác đồ điều trị hiện đại, an toàn và phù hợp với từng tình trạng da. Ngoài việc điều trị mụn trứng cá, phòng khám còn cung cấp dịch vụ tư vấn chăm sóc da, hướng dẫn xây dựng chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt lành mạnh, giúp người bệnh không chỉ cải thiện làn da mà còn nâng cao sức khỏe tổng thể và sự tự tin trong cuộc sống.

Tuổi dậy thì là hành trình đầy biến động, và làn da chỉ là một phần phản ánh sự thay đổi đó. Khi được hiểu đúng và chăm sóc đúng cách, cùng với sự đồng hành của đội ngũ chuyên môn tại CDC Quảng Ninh, mỗi bạn trẻ hoàn toàn có thể sở hữu làn da khỏe mạnh, tươi sáng và vững vàng hơn trên hành trình trưởng thành của mình./.

Thanh Nga (CDC)