Trong Tuần lễ Dinh dưỡng và Phát triển (16 – 23/10), bác sĩ Trần Thị Hòa, Phụ trách Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng tỉnh Quảng Ninh chia sẻ những thông tin hữu ích về vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe người cao tuổi, cách xây dựng chế độ ăn phù hợp cho từng nhóm bệnh lý và những thói quen cần thay đổi để người cao tuổi sống khỏe, sống vui mỗi ngày.

– Thưa bác sĩ, dinh dưỡng đóng vai trò như thế nào đối với sức khỏe, khả năng phục hồi và phòng ngừa bệnh tật ở người cao tuổi?

Bác sĩ Trần Thị Hòa: Dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khoẻ, phòng ngừa bệnh tật và cải thiện chất lượng cuộc sống của người cao tuổi. Ở giai đoạn này, các cơ quan trong cơ thể bắt đầu lão hoá, khả năng hấp thu và chuyển hoá chất dinh dưỡng giảm. Chế độ ăn đầy đủ, cân đối giúp cung cấp năng lượng cần thiết để duy trì cân nặng hợp lý, bảo vệ khối cơ, xương và hệ miễn dịch.
Bên cạnh đó, sau quá trình điều trị bệnh, cơ thể người cao tuổi cần bổ sung năng lượng, protein và các vi chất cần thiết giúp phục hồi nhanh hơn. Chế độ ăn lành mạnh còn góp phần phòng ngừa, kiểm soát các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, tim mạch, rối loạn mỡ máu; đồng thời tăng sức đề kháng, cải thiện tinh thần giúp người cao tuổi có cuộc sống năng động, độc lập hơn.

Bác sĩ Trần Thị Hòa, Phụ trách Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng tỉnh Quảng Ninh hướng dẫn bệnh nhân cao tuổi thực hiện chế độ dinh dưỡng hợp lý

– Thực tế hiện nay, người cao tuổi tại Quảng Ninh thường gặp những vấn đề gì về dinh dưỡng hoặc rối loạn chuyển hóa do chế độ ăn chưa hợp lý, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Trần Thị Hòa: Quảng Ninh có đường bờ biển dài, người dân có thói quen ăn uống đậm đà, nhiều mắm, muối, hải sản và thủy sản khô, góp phần làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh tăng huyết áp, suy tim, bệnh thận mạn ở người cao tuổi.
Thói quen sử dụng rượu bia để “giữ ấm cơ thể” hoặc “tăng sức” trong lao động, cùng văn hóa “chén rượu đầu câu chuyện” phổ biến, khiến tỷ lệ mắc bệnh gan, xơ gan, ung thư gan vẫn ở mức cao.

Bên cạnh đó, nguy cơ thừa dinh dưỡng và các bệnh rối loạn chuyển hóa (béo phì, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu…) đang gia tăng. Người cao tuổi dễ gặp tình trạng chán ăn, tiêu hóa kém, mệt mỏi.

Ngược lại, thiếu dinh dưỡng và vi chất cũng còn phổ biến, do thay đổi sinh lý (giảm vị giác, khô miệng, răng yếu), hoặc do ăn kiêng quá mức, ăn uống đơn giản, dẫn đến suy nhược, giảm trí nhớ, loãng xương và sức đề kháng kém.

– Với những người cao tuổi mắc bệnh mạn tính như tiểu đường, tăng huyết áp, tim mạch hay thoái hóa xương khớp, bác sĩ có thể chia sẻ nguyên tắc xây dựng khẩu phần ăn phù hợp cho từng nhóm bệnh lý?

Bác sĩ Trần Thị Hòa: Dinh dưỡng hợp lý là yếu tố cốt lõi giúp kiểm soát bệnh mạn tính, giảm biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Ăn uống đúng cách vừa hỗ trợ điều trị, vừa là liệu pháp không dùng thuốc hiệu quả.

• Người mắc tăng huyết áp, tim mạch: cần kiểm soát cân nặng, hạn chế chất béo bão hòa, tăng dầu thực vật và cá biển; ăn nhiều rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt; giảm muối dưới 5g/ngày; hạn chế rượu bia, cà phê đặc, thuốc lá và uống đủ nước.
• Người mắc tiểu đường: nên kiểm soát đường huyết, duy trì cân nặng hợp lý; hạn chế đường đơn, bánh kẹo, nước ngọt; ưu tiên gạo lứt, khoai lang, ngũ cốc nguyên hạt; tăng chất xơ; chia nhỏ bữa ăn và dùng sữa chuyên biệt cho người đái tháo đường.
• Người mắc thoái hóa xương khớp, loãng xương: tăng cường canxi và vitamin D, bổ sung đạm chất lượng cao, omega-3; hạn chế thực phẩm nhiều muối, đạm động vật quá mức; đồng thời duy trì vận động nhẹ như đi bộ, yoga, tắm nắng sáng.

– Nhiều người cao tuổi vẫn có thói quen ăn uống theo cảm tính hoặc truyền miệng. Bác sĩ có thể chỉ ra những sai lầm phổ biến ảnh hưởng đến sức khỏe?

Bác sĩ Trần Thị Hòa: Có nhiều sai lầm phổ biến như:

Ăn quá ít do sợ bệnh, khiến cơ thể thiếu năng lượng, teo cơ, giảm sức đề kháng.

Kiêng hoàn toàn tinh bột và chất béo, dẫn đến rối loạn chuyển hoá, thiếu vitamin A, D, E, K, gây loãng xương, mệt mỏi, giảm trí nhớ.

Ăn mặn, làm nặng thêm tình trạng tăng huyết áp, suy tim, suy thận.

Ăn nhiều thịt đỏ, ít rau, gây tăng cholesterol, nguy cơ gout, táo bón, ung thư đại tràng.

Lạm dụng “thực phẩm bổ” hoặc thuốc dân gian như rượu thuốc, nhân sâm, mật ong, nước lá… có thể gây ngộ độc gan thận, tương tác thuốc, làm bệnh nặng hơn.

Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng phát tờ rơi, tư vấn dinh dưỡng khoa học cho bệnh nhân

– Để giúp người cao tuổi duy trì chế độ ăn hợp lý, Bệnh viện Lão khoa – Phục hồi chức năng đã triển khai những hoạt động gì, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Trần Thị Hòa: Mỗi người bệnh vào viện đều được bác sĩ sàng lọc, đánh giá tình trạng dinh dưỡng và tư vấn chế độ ăn phù hợp. Bệnh viện chú trọng hướng dẫn người bệnh:

Ăn cân đối, chia nhỏ bữa ăn, giảm muối, đường, mỡ động vật; ưu tiên món hấp, luộc, mềm, dễ tiêu hóa.

Tăng rau xanh, trái cây, sữa ít béo, uống đủ 1,5–2 lít nước mỗi ngày.

Luyện tập nhẹ nhàng, duy trì giấc ngủ điều độ, giữ tinh thần lạc quan.
Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế còn thường xuyên tổ chức truyền thông, tư vấn dinh dưỡng theo chuyên đề: dinh dưỡng cho người tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn lipid máu, người cao tuổi… và đăng tải thông tin trên website bệnh viện để giúp cộng đồng nâng cao nhận thức, thực hành dinh dưỡng khoa học.

Hải Ninh – CDC