Là một nước nhiệt đới, lưu hành nhiều bệnh truyền nhiễm do côn trùng truyền, viêm não virus đã trở thành một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến ở Việt Nam trong những năm gần đây. Bệnh gây tổn thương não, để lại di chứng thần kinh nặng và nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để hiểu rõ hơn về bệnh và một số biện pháp phòng bệnh hiệu quả, phóng viên đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Tô Phương Anh, Khoa Kiểm soát bệnh tật và HIV/AIDS, Trung tâm Y tế thành phố Cẩm Phả về vấn đề này.
PV: Thưa bác sĩ, bệnh viêm não virus là gì? Nguyên nhân nào gây nên tình trạng này?
Bs. Phương Anh: Bệnh viêm não virus có 2 loại là viêm não virus nguyên phát và viêm não virus thứ phát. Viêm não virus nguyên phát có tác nhân gây bệnh là những virus có ổ chứa thiên nhiên, do côn trùng tiết túc (sinh vật đa bào, không xương sống như muỗi, ve…) truyền virus gây bệnh. Các bệnh viêm não virus thứ phát là biến chứng của các virus gây bệnh sởi, quai bị, cúm, virus đường ruột,…
– 70% các trường hợp mắc viêm não được xác định là do virus. Nguyên nhân gây viêm não tiên phát xuất hiện khi virus trực tiếp tấn công vào não và tủy sống. Trong đó muỗi là một vectơ truyền bệnh từ chim, động vật gặm nhấm sang người. Điển hình là viêm não Nhật Bản hoặc viêm não do các virus khác như Herpes Simplex, EBV…
Muỗi được coi là vật trung gian truyền bệnh nguy hiểm của bệnh viêm não virus
PV: Chúng ta có thể nhận biết viêm não virus qua những dấu hiệu, triệu chứng nào?
Bs. Phương Anh: Biểu hiện bệnh thường gặp liên quan đến tổn thương hệ thần kinh trung ương bao gồm: sốt, co giật, đau đầu dữ dội, buồn nôn, lú lẫn, mất định hướng, thay đổi nhân cách, rối loạn nghe hoặc nói, có thể xuất hiện ảo giác, mất trí nhớ, đờ đẫn hoặc hôn mê.
– Đối với trẻ nhỏ, các triệu chứng thường không điển hình và khó phát hiện. Một số triệu chứng gợi ý như nôn mửa, gồng cứng người, thóp phồng (nếu bệnh nhân còn thóp), khóc không thể dỗ được hoặc khóc tăng lên khi bồng bế hoặc thay đổi tư thế.
PV: Viêm não virus có nguy hiểm không, bệnh có thể gây ra biến chứng gì nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thưa bác sĩ?
Viêm não virus có khả năng gây ra những biến chứng nguy hiểm lên hệ thần kinh trung ương nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời
Bs. Phương Anh: Viêm não virus khi được phát hiện sớm và điều trị kịp thời vẫn có thể để lại di chứng nặng nề. Tuy nhiên nếu không được điều trị có thể dẫn đến biến chứng rất nguy hiểm.
– Đối với thể tối cấp có thể suy hô hấp, trụy tim mạch tử vong rất nhanh. Các thể khác tùy theo mức độ tổn thương của não có thể gây nên tình trạng sức khoẻ yếu, mất khả năng học tập, mất trí nhớ, mất khả năng kiểm soát vận động cơ, động kinh, thay đổi nhân cách…
PV: Vậy hiện nay có những phương pháp gì để điều trị đối với bệnh nhân viêm não virus?
Bs. Phương Anh: Cho tới nay đa số các loại viêm não do virus chưa có thuốc điều trị đặc hiệu. Vì vậy, điều trị viêm não chủ yếu là điều trị triệu chứng như: Chống phù não, chống nhiễm khuẩn, đảm bảo hô hấp, tuần hoàn, hạ sốt, chống co giật, cân bằng điện giải, dinh dưỡng và phục hổi chức năng nếu cần.
PV: Để chủ động phòng bệnh, bác sĩ có thể đưa ra những khuyến cáo gì?
Bs. Phương Anh: Với những bệnh viêm não được lây truyền do côn trùng như muỗi thì nên hạn chế sinh hoạt ngoài trời, đặc biệt là lúc bình minh và hoàng hôn – bởi đây là thời điểm muỗi hoạt động mạnh nhất. Phụ huynh chú ý cho trẻ mặc quần áo phủ kín tay chân, mang tất.
– Tại gia đình cần thực hiện các biện pháp ngăn ngừa muỗi đốt như: dùng các chất xua đuổi côn trùng, nằm màn khi ngủ, vệ sinh môi trường sạch sẽ, phát quang bụi rậm thông thoáng cống rãnh, đậy kĩ các vật dụng chứa nước, loại bỏ dụng cụ thừa có khả năng đọng nước nhằm mục đích loại bỏ nơi cư ngụ của loài muỗi đẻ trứng.
– Đối với các chủng virus như herpes, sởi, quai bị,… bệnh lây qua đường hô hấp và tiếp xúc trực tiếp, chúng ta cần phải cách ly người bệnh cũng như hạn chế việc tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, sử dụng các biện pháp phòng hộ như đeo khẩu trang khi chăm sóc người bệnh.
– Tiêm vắc xin phòng ngừa một số bệnh gây viêm não Virus như: Viêm não Nhật Bản, Sởi, quai bị, cúm, Rubella, Viêm gan B, Thủy đậu…
– Nếu phát hiện các biểu hiện sớm của bệnh phải đưa người bệnh đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, tư vấn và điều trị kịp thời.
Thanh Nga, Mạnh Hùng (CDC)
