Thời điểm từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm là giai đoạn cao điểm của bệnh tay chân miệng tại Việt Nam. Đây là căn bệnh truyền nhiễm cấp tính thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi, và có khả năng lây lan nhanh trong cộng đồng nếu không được phát hiện và kiểm soát kịp thời. Bệnh do các loại virus đường ruột gây ra, phổ biến nhất là Coxsackievirus A16 và Enterovirus 71 (EV71). Trong đó, EV71 thường liên quan đến các trường hợp biến chứng nặng, thậm chí tử vong. Với đặc điểm dễ lây truyền qua đường tiêu hóa và tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết mũi họng, phân, nước bọt hoặc các bề mặt nhiễm virus, bệnh tay chân miệng có thể nhanh chóng bùng phát thành dịch lớn tại trường học, nhà trẻ nếu không có biện pháp kiểm soát dịch tễ hiệu quả.

Theo thống kê của ngành y tế, đến nay một số địa phương ghi nhận số ca mắc bệnh tay chân miệng ở mức cao, trong đó đáng chú ý là TP.HCM – một trong những điểm nóng về dịch bệnh truyền nhiễm. Tính đến tuần thứ 16 của năm 2025, toàn thành phố đã ghi nhận 3.721 trường hợp mắc, tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước. Nếu như tuần 15 ghi nhận 476 ca, thì chỉ sau một tuần, con số này đã tăng lên 544 ca, cho thấy tốc độ lây lan đáng lo ngại. Hà Nội cũng là địa phương chịu ảnh hưởng rõ rệt với 1.876 trường hợp mắc bệnh tay chân miệng được ghi nhận tại cả 30/30 quận, huyện, thị xã tính đến ngày 21/4/2025, trong đó đáng tiếc đã có 1 ca tử vong, phản ánh sự nguy hiểm tiềm ẩn của bệnh nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách.

Sự gia tăng ca bệnh trong thời điểm giao mùa, cùng với đặc điểm bệnh lý chủ yếu xuất hiện ở trẻ nhỏ – nhóm đối tượng có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện – đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao nhận thức cộng đồng, đặc biệt là phụ huynh và cán bộ trường học, về các biện pháp phòng bệnh đơn giản nhưng hiệu quả như: thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, vệ sinh đồ chơi, sàn nhà, lớp học sạch sẽ, theo dõi sát sức khỏe trẻ, cách ly kịp thời các trường hợp nghi ngờ và không đưa trẻ đang mắc bệnh đến trường. Các cơ sở giáo dục cần tăng cường giám sát dịch tễ học, phối hợp chặt chẽ với cơ quan y tế trong công tác phát hiện và xử lý ổ dịch ngay từ khi mới phát sinh.

Việc theo dõi sát diễn biến dịch bệnh, đồng thời triển khai các chiến dịch truyền thông phòng bệnh quy mô rộng, phối hợp tổ chức hoạt động giám sát, phát hiện sớm, điều trị kịp thời là những biện pháp thiết yếu để hạn chế sự lây lan của tay chân miệng trong cộng đồng, đặc biệt là trong môi trường học đường – nơi nguy cơ bùng phát dịch luôn ở mức cao.

Những điều cần lưu ý về bệnh tay chân miệng

Bệnh tay chân miệng là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ dưới 3 tuổi.

Bệnh TCM lây qua đường tiêu hóa và hô hấp, thông qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng, nước bọt, phân, hoặc dịch từ mụn nước của người bệnh, tiếp xúc qua tay, đồ chơi, vật dụng cá nhân nhiễm virus, đặc biệt trong môi trường tập thể như nhà trẻ, trường học, khu vui chơi.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tay chân miệng

Bệnh thường khởi phát với các triệu chứng:​✓ Sốt nhẹ hoặc cao.✓ Đau họng, loét miệng.✓ Phát ban dạng mụn nước ở lòng bàn tay, bàn chân, mông.✓ Trẻ quấy khóc, biếng ăn, mệt mỏi.​

Hầu hết các trường hợp mắc bệnh tay chân miệng đều nhẹ, có thể tự khỏi sau 7 – 10 ngày. Tỷ lệ tử vong tuy không cao, nhưng diễn biến bệnh có thể rất nhanh chóng và khó lường, nhất là ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, cơ địa yếu hoặc được phát hiện, điều trị muộn.

Trong một số trường hợp nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây những biến chứng nguy hiểm như:

Vì sao mùa hè và kỳ nghỉ lễ là thời điểm nguy hiểm dễ mắc bệnh tay chân miệng?

Thạc sĩ – Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hường, Khoa Phòng chống bệnh truyền nhiễm, CDC Quảng Ninh cho biết, mùa hè là thời điểm nguy hiểm dễ mắc bệnh tay chân miệng bởi: Thời tiết nóng ẩm tạo điều kiện cho virus phát triển mạnh; Hoạt động du lịch, tụ tập đông người tăng nguy cơ lây nhiễm chéo; Trẻ em nghỉ học thường được đưa đến các khu vui chơi, nơi công cộng, dễ tiếp xúc với nguồn bệnh.​

Đặc biệt, TCM thường có hai đỉnh dịch trong năm, vào tháng 3-5 và tháng 9-10. Vì vậy, chuyên gia khuyến cáo các bậc phụ huynh cần lưu ý một số biện pháp giúp phòng bệnh tay chân miệng như sau:

Bệnh tay chân miệng hiện chưa có vaccine phòng bệnh. Do đó, việc nâng cao ý thức phòng ngừa và phát hiện sớm triệu chứng là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe cho trẻ em trong mùa hè và kỳ nghỉ lễ sắp tới.

Thái Hoàn (CDC QN)