Với tỷ lệ tử vong lên đến 40 – 60%, bệnh “ vi khuẩn ăn thịt người” – có tên khoa học là Whitmore (do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây ra) được Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ đưa vào danh sách các bệnh lý nguy hiểm hàng đầu. Bệnh gây hoại tử nhiều cơ quan, trong đó có da và làm suy yếu hệ miễn dịch nhanh chóng. Hiện tại, khoa Bệnh nhiệt đới của Bệnh viện Bãi Cháy tỉnh Quảng Ninh đang điều trị cho 4 bệnh nhân mắc bệnh Whitmore. Để tìm hiểu về căn bệnh nguy hiểm này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Bác sĩ CKII Phạm Công Đức, Trưởng khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Bãi Cháy.
Phóng viên: Xin bác sĩ cho biết về tình trạng của những bệnh nhân được chẩn đoán mắc bệnh Whitmore khi vào điều trị tại Bệnh viện Bãi Cháy?
Bác sĩ CKII Phạm Công Đức: Những bệnh nhân mắc bệnh Whitmore chúng tôi đang điều trị có những biểu hiện lâm sàng rất là đa dạng: Có những bệnh nhân vào với chẩn đoán là áp xe gan, nhiễm khuẩn huyết và chúng tôi cấy máu, cấy mủ ra vi khuẩn Burkholderia pseudomallei; Có những bệnh nhân vào vì bị áp xe cẳng chân và chúng tôi cấy mủ phát hiện ra; Còn có bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị Whitmore ở bệnh viện Bạch Mai, khi ổn định bệnh nhân chuyển về bệnh viện Bãi Cháy tiếp tục phác đồ điều trị. Một số bệnh nhân có những biểu hiện nặng hơn như là nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não, viêm khớp háng, viêm xương đùi.
Bệnh Whitmore biểu hiện về lâm sàng rất đa dạng, tổn thương rất nhiều cơ quan và bệnh diễn biến theo hướng bán cấp tính nên đôi khi nó thầm lặng và bệnh nhân cứ diễn biến từ từ và khi mà bệnh nhân nhập viện thì đã có những ổ áp xe rất sâu và biểu hiện ở rất nhiều cơ quan.
Phóng viên: Các nguy cơ có thể mắc bệnh Whitmore là gì, thưa bác sĩ?
Bác sĩ CKII Phạm Công Đức: Đối với bệnh Whitmore, nguyên nhân là do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây ra. Đây là một trực khuẩn gram âm hình quen giống như kim khâu. Vi khuẩn này thì thường sống trong bùn đất, nhất là những vùng đất ẩm. Khi mà chúng ta làm việc hay là chúng ta lội ở những vùng đất, bùn, nước có nhiễm vi khuẩn này thì vi khuẩn sẽ xuyên qua da ở những người bị xây xước da hoặc là xuyên qua niêm mạc. Và vi khuẩn này chui vào trong cơ thể con người, chui vào máu gây ra những bệnh gọi là bệnh Whitmore.
Phóng viên: Biểu hiện của bệnh Whitmore như thế nào, thưa bác sĩ?
Bác sĩ CKII Phạm Công Đức: Về biểu hiện lâm sàng của bệnh Whimore thì đây là bệnh bán cấp tính, tổn thương rất nhiều cơ quan, từ áp xe cơ, tổn thương về xương, áp xe tất cả các tạng. Chúng tôi đã từng gặp những bệnh nhân áp xe gan, áp xe thận, áp xe lách, những bệnh nhân viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết. Rất nhiều, rất nhiều những biểu hiện lâm sàng và biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, một cách từ từ.
Phóng viên: Xin bác sĩ cho biết, phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh Whitmore hiện nay như thế nào?
Bác sĩ CKII Phạm Công Đức: Đối với phương pháp chẩn đoán bệnh Whitmore thì tiêu chuẩn vàng vẫn là cấy ra vi khuẩn. Ví dụ như áp xe cơ hoặc là những áp xe mà nó dịch hóa mủ, chúng tôi chọc hút, dẫn lưu, lấy mủ, làm xét nghiệm.
Và những bệnh nhân mà có những cơn sốt cơn rét run thì chúng tôi sẽ lấy máu, cấy máu. Và khi phát hiện ra vi khuẩn là Burkholderia pseudomallei, chúng tôi chẩn đoán là bệnh Whitmore.
Về điều trị thì tùy theo từng thể mà sẽ có những phương pháp điều trị, tức là phác đồ điều trị thời gian khác nhau. Điều trị bằng thuốc bây giờ thì chủ yếu chia thành 2 giai đoạn: giai đoạn tấn công và giai đoạn duy trì.
Giai đoạn tấn công có thể điều trị cho bệnh nhân từ 4 đến 6 tuần. Thậm chí có những bệnh nhân điều trị 8 tuần bằng thuốc kháng sinh tiêm.
Sau khi điều trị tại bệnh viện bằng phác đồ giai đoạn tấn công từ 4 đến 8 tuần, thì bệnh nhân về nhà phải uống thuốc kháng sinh duy trì trong vòng từ 3 đến 6 tháng. Bệnh này đặc biệt là điều trị rất kéo dài, nên cần sự tuân thủ điều trị và bệnh nhân phải tái khám thường xuyên để đánh giá về nguy cơ, diễn biến và tác dụng phụ của thuốc nếu có, bởi vì người bệnh dùng kháng sinh rất là dài ngày.
Phóng viên: Để phòng bệnh Whitmore thì cần chú ý những gì, thưa bác sĩ?
Bác sĩ CKII Phạm Công Đức: Chúng ta biết rằng con đường lây chủ yếu của bệnh Whitmore là khi lội bùn nước không mang bảo hộ và trên cơ thể bị xây xước da, vi khuẩn sẽ chui qua những xây xước ấy. Để phòng bệnh, khi làm việc mà phải lội bùn nước thì chúng ta phải mang bảo hộ. Việc mang bảo hộ rất quan trọng để tránh xây xước da và lây bệnh. Ngoài bệnh Whitmore còn có rất nhiều vi khuẩn ký sinh trùng khác trong bùn đất lây bệnh rất nguy hiểm cho con người.
Phóng viên: Xin cảm ơn bác sĩ!
Hải Ninh, CDC
