Virus HPV (Human Papillomavirus) là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư cổ tử cung và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác như ung thư âm đạo, âm hộ, hậu môn, dương vật và ung thư vùng hầu họng. Phần lớn các trường hợp nhiễm HPV không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã xuất hiện tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư.

Trước đây, vắc xin HPV chủ yếu được khuyến cáo tiêm cho trẻ em và thanh thiếu niên trước khi có quan hệ tình dục. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu mới đây cho thấy tiêm vắc xin HPV vẫn mang lại lợi ích đáng kể cho những người đã nhiễm HPV, đặc biệt là phụ nữ trưởng thành.

Nghiên cứu mới: Vắc xin HPV giúp tăng khả năng “đào thải” virus

Một nghiên cứu công bố năm 2025 trên tạp chí Scientific Reports đã theo dõi hơn 300 phụ nữ trưởng thành đã nhiễm HPV. Kết quả cho thấy:

• Tỷ lệ virus HPV biến mất hoàn toàn ở nhóm được tiêm vắc xin HPV 9 típ cao hơn rõ rệt so với nhóm không tiêm

• Khoảng 72% phụ nữ được tiêm vắc xin không còn phát hiện HPV sau thời gian theo dõi, trong khi con số này ở nhóm không tiêm chỉ khoảng 46%

• Hiệu quả rõ rệt nhất ghi nhận ở các típ HPV có trong vắc xin

Đặc biệt, ở những phụ nữ đã phải can thiệp điều trị tổn thương tiền ung thư cổ tử cung (như cắt đốt bằng vòng điện – LEEP), việc tiêm vắc xin giúp giảm nguy cơ tồn tại hoặc tái nhiễm HPV so với những người không tiêm.

Vì sao tiêm vắc xin vẫn có ích khi đã nhiễm HPV?

Vắc xin HPV không phải là thuốc điều trị, nhưng có thể:

• Giúp hệ miễn dịch tăng khả năng kiểm soát và loại bỏ virus

• Giảm nguy cơ tái nhiễm hoặc nhiễm thêm các típ HPV khác

• Hạn chế nguy cơ tái phát tổn thương tiền ung thư sau điều trị

• Bảo vệ khỏi các típ HPV nguy cơ cao chưa từng nhiễm

Các chuyên gia cho rằng, dù đã nhiễm một hoặc vài típ HPV, người bệnh vẫn có thể hưởng lợi từ vắc xin vì vắc xin bao phủ nhiều típ virus nguy hiểm khác nhau.

Ai nên cân nhắc tiêm vắc xin HPV?

Theo khuyến cáo hiện nay, vắc xin HPV có thể được cân nhắc cho:

• Phụ nữ và nam giới từ 9–26 tuổi (khuyến cáo ưu tiên)

• Người từ 27–45 tuổi chưa tiêm vắc xin, sau khi được tư vấn y tế

• Phụ nữ đã từng nhiễm HPV hoặc đã điều trị tổn thương tiền ung thư

• Người có nguy cơ cao nhiễm HPV (quan hệ tình dục không an toàn, nhiều bạn tình)

Việc tiêm vắc xin cần được thực hiện tại các cơ sở y tế đủ điều kiện và theo đúng phác đồ được bác sĩ tư vấn.

Tiêm vắc xin không thay thế tầm soát ung thư

Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng tiêm vắc xin HPV không thể thay thế vai trò của khám phụ khoa và tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ. Vắc xin giúp phòng ngừa và giảm nguy cơ nhiễm các típ HPV nguy hiểm, nhưng không có tác dụng phát hiện sớm các tổn thương đã tồn tại. Trên thực tế, nhiều trường hợp nhiễm HPV diễn tiến âm thầm trong thời gian dài, không có triệu chứng rõ ràng cho đến khi xuất hiện tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư.

Vì vậy, phụ nữ, kể cả những người đã tiêm đầy đủ vắc xin HPV, vẫn cần tuân thủ các khuyến cáo tầm soát định kỳ, bao gồm xét nghiệm HPV và xét nghiệm tế bào cổ tử cung (Pap smear). Các xét nghiệm này giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường ở cổ tử cung, từ đó có hướng theo dõi và điều trị kịp thời, hiệu quả, hạn chế nguy cơ tiến triển thành ung thư. Việc kết hợp giữa tiêm vắc xin, tầm soát định kỳ và thăm khám phụ khoa thường xuyên được xem là chiến lược toàn diện và hiệu quả nhất trong phòng ngừa ung thư cổ tử cung hiện nay.

Ung thư cổ tử cung và các bệnh liên quan đến HPV hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời. Việc nâng cao nhận thức cộng đồng về tiêm vắc xin HPV, tầm soát định kỳ và thực hành tình dục an toàn là giải pháp bền vững để bảo vệ sức khỏe cho phụ nữ và cả cộng đồng.

Bs. Phương Anh (CDC)