Cùng với sự phát triển của xã hội, số trẻ được phát hiện mắc rối loạn phổ tự kỷ ngày càng gia tăng, đặt ra yêu cầu cấp thiết trong công tác chăm sóc, hỗ trợ và giáo dục hòa nhập. Tại Quảng Ninh, vấn đề này đang nhận được sự quan tâm ngày càng lớn từ các cấp, các ngành và cộng đồng.
Tự kỷ không phải là bệnh có thể chữa khỏi, mà là một dạng rối loạn phát triển, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, hành vi và tương tác xã hội của trẻ. Theo các chuyên gia, nhiều trẻ tự kỷ được gia đình đưa đi khám, can thiệp khi đã bước vào độ tuổi đi học. Việc phát hiện muộn khiến quá trình hỗ trợ gặp nhiều trở ngại, trẻ khó thích nghi với môi trường lớp học, hạn chế trong giao tiếp và sinh hoạt tập thể. Không ít phụ huynh chia sẻ, do thiếu kiến thức và kinh nghiệm, họ từng cho rằng con chỉ chậm nói, hoặc có biểu hiện “khó bảo”, dẫn đến chậm trễ trong việc can thiệp chuyên môn. Trong khi đó, chi phí điều trị, can thiệp dài hạn cũng tạo áp lực không nhỏ đối với nhiều gia đình.
Từ tháng 3/2025, Bệnh viện Đa khoa khu vực Cẩm Phả đã chính thức đưa vào hoạt động Đơn nguyên điều trị trẻ rối loạn phổ tự kỷ, trực thuộc Khoa Y học cổ truyền – Phục hồi chức năng. Các phương pháp trị liệu đang áp dụng bao gồm: Can thiệp dạy trẻ 1-1, can thiệp nhóm, ngôn ngữ trị liệu, vận động trị liệu, hoạt động trị liệu… Mỗi trẻ đều được đánh giá y khoa kết hợp test tâm lý tiêu chuẩn trước khi xây dựng phác đồ can thiệp. Toàn bộ chương trình được thiết kế linh hoạt, riêng biệt theo mức độ rối loạn, khả năng tiếp nhận và tốc độ phát triển của từng trẻ. Sau mỗi buổi trị liệu, cán bộ can thiệp đều chủ động trao đổi chi tiết với phụ huynh về tiến bộ của trẻ trong buổi học, mức độ hợp tác – phản ứng – tiếp thu, gợi ý các bài tập, kỹ năng hỗ trợ con tại nhà…
Bác sĩ CKI Trần Thị Yến chia sẻ: “Khi mới triển khai, chúng tôi rất áp lực. Nhiều trường hợp trẻ đã có hồ sơ bệnh án ở các bệnh viện tuyến trên, chẩn đoán rối loạn phổ tự kỷ nặng, việc can thiệp khá khó khăn. Tuy nhiên, với các phương pháp phù hợp, đội ngũ kiên trì theo sát từng trẻ – và dần dần, các con tiến bộ rõ rệt. Có cháu hiện nay đã hoà nhập tốt với cộng đồng, đó là động lực lớn nhất để chúng tôi tiếp tục duy trì mô hình này”.
Còn tại Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh, từ năm 2015 bệnh viện đã đã thành lập Đơn nguyên Tâm bệnh – Phục hồi chức năng là cơ sở khám, chẩn đoán và điều trị trẻ tự kỷ, phục hồi chức năng nhi khoa đầu tiên trên địa bàn tỉnh. Qua 10 năm đi vào hoạt động, Đơn nguyên Tâm bệnh – Phục hồi chức năng đã điều trị nhiều bệnh thường gặp về tâm thần, vận động ở trẻ em với nhiều phương pháp hiện đại như: Tâm lý trị liệu, vật lý trị liệu, âm nhạc trị liệu, hồng ngoại trị liệu, xoa bóp bấm huyệt điều trị liệt VII, ngôn ngữ trị liệu cho trẻ bại não, kích thích phát âm bằng máy, điện trị liệu… Với đội ngũ y, bác sĩ, chuyên gia chất lượng cao, bệnh viện đã nâng cao hiệu quả trong can thiệp, điều trị nhiều trường hợp phức tạp liên quan đến tâm thần, vận động ở trẻ em.
Thạc sĩ tâm lý Bùi Thị Ngọc Linh (Đơn nguyên Tâm bệnh – Phục hồi chức năng, Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh) cho biết: Để can thiệp hiệu quả cần có sự tham gia của cha mẹ và các nhà chuyên môn như bác sĩ, nhà tâm lý, các nhà giáo dục đặc biệt. Tuy nhiên, gia đình vẫn đóng vai trò then chốt, đồng hành suốt quá trình điều trị can thiệp cho con. Nếu trẻ có cơ hội được chẩn đoán và điều trị sớm, các tác động của tự kỷ sẽ giảm đi rất nhiều và việc hòa nhập với cuộc sống trong tương lai sẽ dễ dàng hơn.
Có thể thấy rằng những năm gần đây, tỷ lệ trẻ tự kỷ có xu hướng tăng. Vì thế, việc phát huy hiệu quả của các cơ sở y tế, trung tâm chăm sóc chuyên biệt, phối hợp cùng gia đình, xã hội là cách tốt nhất giúp trẻ tự kỷ có cơ hội được hòa nhập cuộc sống, đón nhận một tương lai tốt đẹp hơn, qua đó cũng giảm bớt gánh nặng cho gia đình, cộng đồng và xã hội.
Vân Anh – Báo Quảng Ninh
