Tiền thân là Trung tâm Truyền thông Giáo dục Sức khỏe được thành lập từ năm 2001, Khoa Truyền thông Giáo dục Sức khỏe – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh đã có hơn hai thập kỷ gắn bó, phát triển và khẳng định vai trò nòng cốt trong công tác truyền thông phòng chống dịch bệnh, giáo dục thay đổi hành vi, nâng cao sức khỏe cộng đồng và lan tỏa hình ảnh người thầy thuốc. Họ là những phóng viên, nhà báo đặc biệt của Ngành Y tế Quảng Ninh.
Từ một cán bộ đơn lẻ đến đơn vị đầu tàu truyền thông y tế
Ngay từ những ngày đầu thành lập ngành y tế cách mạng, công tác truyền thông – giáo dục sức khỏe (TTGDSK) đã được xác định là một nhiệm vụ then chốt. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Phòng bệnh cũng cần thiết như trị bệnh”. Để phòng bệnh hiệu quả, điều kiện tiên quyết là phải tuyên truyền hiệu quả, phải “đánh thông tư tưởng của quần chúng bằng mọi cách tuyên truyền giáo dục rộng khắp”. Những lời căn dặn ấy không chỉ là kim chỉ nam cho ngành Y tế nói chung, mà còn là minh chứng khẳng định vai trò chiến lược của công tác truyền thông y tế – một “tuyến đầu mềm”, nhưng đi trước một bước trong việc nâng cao ý thức cộng đồng, ngăn ngừa dịch bệnh, hỗ trợ chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Ông Đoan chia sẻ:“Thời điểm đó tôi là cán bộ duy nhất làm công tác truyền thông cho Ngành. Vì không phải xuất thân từ chuyên ngành báo chí, nên mỗi bước đi cũng là mỗi bước tự học và trau dồi kinh nghiệm. Tôi được cử tham gia các lớp tập huấn về kỹ năng truyền thông báo chí, đồng thời tự nghiên cứu tài liệu, từ điển về y khoa rồi mày mò viết kịch bản, quay, chụp, lồng tiếng, dựng băng … dù thiếu thốn nhưng mỗi sản phẩm đều chất chứa tâm huyết và lòng tự hào”.
Ông Nguyễn Duy Đoan (Nguyên Phó trưởng phòng GDSK – Kỹ thuật nghe nhìn, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe tỉnh) trò chuyện với cán bộ, nhân viên Khoa TTGDSK, CDC Quảng Ninh
Thời kỳ này, giao thông đi lại giữa các địa phương trong tỉnh còn rất khó khăn. Ông Đoan thường xuyên tự đạp xe đến các huyện gần, còn những nơi xa thì bắt xe khách, mang theo bên mình chiếc máy ảnh, máy quay, loa pin nặng nề nhưng không thể thiếu. Ông thường cùng các đoàn công tác xuống khảo sát thực tế tại các thôn, xóm, bản làng để nắm bắt tình hình, từ đó đưa ra các kế hoạch truyền thông phù hợp với thực tiễn địa phương.
Một nguyên tắc truyền thông được ông Đoan luôn gìn giữ và truyền lại cho thế hệ sau là: “Khi tuyên truyền phải biến những từ chuyên môn y tế thành ngôn ngữ cộng đồng, để người dân ở trình độ nào cũng có thể hiểu được. Nếu người dân không hiểu, thì coi như truyền thông thất bại”. Chính tư tưởng ấy đã trở thành nền móng quan trọng, giúp hoạt động truyền thông y tế Quảng Ninh ngày càng gần gũi, hiệu quả và có tính ứng dụng cao.
Thành lập Trung tâm Truyền thông Giáo dục Sức khỏe – Đặt nền móng chuyên nghiệp
Ngày 15/11/2001, Trung tâm Truyền thông Giáo dục Sức khỏe tỉnh Quảng Ninh chính thức được thành lập, là đơn vị trực thuộc Sở Y tế. Đây là bước ngoặt quan trọng, đánh dấu việc chuyên môn hóa, chính quy hóa hoạt động truyền thông y tế tại tỉnh.
Ông Đinh Công Nghệ, nguyên Giám đốc đầu tiên của Trung tâm TTGDSK tỉnh kể lại: “Lúc bấy giờ Trung tâm chỉ có 4 cán bộ, một chiếc máy quay cũ, một chiếc máy tính bàn, không phòng dựng chuyên nghiệp. Chúng tôi có nhiệm vụ xây dựng mạng lưới và định hướng nội dung TTGDSK cho toàn ngành theo từng tháng, từng quý, từng năm theo hướng dẫn của Bộ Y tế. Đội ngũ cán bộ Trung tâm vừa mày mò học hỏi, vừa làm, vừa tích lũy kinh nghiệm”.
Dù thiếu nhân lực và thiết bị, đội ngũ cán bộ nhân viên Trung tâm vẫn sản xuất đều đặn các bản tin, phóng sự, tờ rơi, tài liệu chuyên đề… phục vụ kịp thời cho công tác phòng chống dịch, giáo dục sức khỏe và truyền thông chính sách y tế.
Trung tâm TTGDSK là một trong những đơn vị đầu tiên trong cả nước phối hợp tổ chức các chuyên mục truyền hình, phát thanh chuyên biệt về y tế
Từ năm 2004, Trung tâm là một trong những đơn vị đầu tiên trong cả nước phối hợp tổ chức các chuyên mục truyền hình, phát thanh chuyên biệt về y tế: mỗi tuần một buổi phát thanh, mỗi tháng một chuyên mục truyền hình trên Đài Phát thanh truyền hình Quảng Ninh (nay là Trung tâm Truyền thông tỉnh). Các hoạt động này được duy trì ổn định, bền bỉ qua nhiều năm. Song song, các tập san, tài liệu truyền thông cùng hàng trăm tin, bài phục vụ cho hoạt động truyền thông của ngành Y tế cũng được xây dựng và lan tỏa.
Một dấu ấn quan trọng khác là việc xây dựng mạng lưới truyền thông y tế cơ sở rộng khắp, với hơn 1.600 cán bộ trải dài từ tuyến tỉnh đến huyện, xã, thôn, bản – trở thành những “cánh tay nối dài”, mang thông tin y tế đi khắp vùng sâu, vùng xa, đến tận từng hộ dân.
Chuyển mình thành Khoa TTGDSK – CDC Quảng Ninh
Năm 2018, thực hiện đề án tái cấu trúc hệ thống y tế dự phòng, Trung tâm TTGDSK sáp nhập cùng 5 đơn vị y tế dự phòng tuyến tỉnh, trở thành Khoa TTGDSK thuộc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh (CDC) Quảng Ninh. Tuy mô hình thay đổi, nhưng chức năng, nhiệm vụ chuyên môn vẫn được giữ vững và tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn.
Tập thể cán bộ, nhân viên Khoa TTGDSK, CDC Quảng Ninh
Khoa TTGDSK đang quản lý trang website Sức khỏe Quảng Ninh – trang thông tin tổng hợp của Ngành Y tế Quảng Ninh – cung cấp thông tin về các hoạt động, chính sách, tin tức liên quan đến y tế trên địa bàn tỉnh theo thông tin của Sở Y tế. Trang web này là nguồn thông tin chính thức và đáng tin cậy về ngành y tế Quảng Ninh.
Đặc biệt, trang fanpage “Sức khỏe Quảng Ninh” do Khoa quản lý đã thu hút được sự quan tâm và tương tác khá lớn, xây dựng được một cộng đồng người theo dõi ổn định với 14.000 người. Đây là một nền tảng tốt để chia sẻ, quảng bá các thông tin về y tế.
Trung bình mỗi năm, Khoa sản xuất hơn 800 tin bài trên website, trên 1000 bài đăng trên mạng xã hội do Khoa quản lý; Thực hiện 12 chuyên mục truyền hình “Vì sức khỏe cộng đồng”, 24 chuyên mục phát thanh “Sức khỏe là vàng” phát định kỳ trên kênh sóng của Trung tâm truyền thông tỉnh Quảng Ninh; Phối hợp hiệu quả với Trung tâm Truyền thông tỉnh thực hiện 48 chương trình phát thanh trực tiếp “Chuyện cùng Bác sĩ” và 180 chuyên mục “Tư vấn sức khoẻ”.
Trong dịch COVID-19, sốt xuất huyết, hay thiên tai dịch bệnh, Khoa luôn là lực lượng phản ứng nhanh, đi sớm, bám sát, sản xuất nội dung truyền thông chính thống, góp phần định hướng dư luận, ổn định tâm lý xã hội và hỗ trợ công tác y tế hiệu quả.
Cán bộ khoa TTGDSK tác nghiệp tại khu cách ly COVID-19 năm 2021
Khoa TTGDSK còn là cầu nối giữa ngành y tế với báo chí và công chúng, chủ động trong cung cấp thông tin chính thống của Ngành cho các cơ quan báo chí của tỉnh, Trung ương, phối hợp truyền thông chính sách y tế một cách nhất quán, kịp thời.
Không chỉ trực tiếp sản xuất nội dung, Khoa TTGDSK còn đảm nhiệm vai trò giám sát, hỗ trợ chuyên môn và đào tạo nâng cao năng lực truyền thông cho tuyến dưới, từ trung tâm y tế huyện đến trạm y tế xã. Hằng năm, Khoa TTGDSK tổ chức các lớp đào tạo, hướng dẫn xây dựng tài liệu, chia sẻ kỹ năng viết bài, tổ chức sự kiện truyền thông, giúp tuyến cơ sở ngày càng chủ động và sáng tạo hơn trong truyền tải thông điệp y tế, góp phần nâng cao chất lượng truyền thông y tế toàn ngành, tạo sự thống nhất, bài bản và lan tỏa hiệu quả truyền thông đồng đều từ tỉnh đến cơ sở.
Cán bộ Khoa TTGDSK đạt nhiều giải thưởng tại Liên hoan Nghiệp vụ Báo chí do Trung tâm Truyền thông tỉnh tổ chức
Những nỗ lực không ngừng nghỉ của Khoa TTGDSK đã được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý: Cờ thi đua của Bộ Y tế, Bằng khen của UBND tỉnh, Giấy khen của Trung tâm truyền thông tỉnh, nhiều giải thưởng tại Liên hoan Truyền hình Y tế và các cuộc thi báo chí chuyên ngành, Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh…
Trong bối cảnh bùng nổ công nghệ và truyền thông số, Khoa TTGDSK – CDC Quảng Ninh đã chủ động thích ứng và đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số ngành Y tế.
Với vai trò là đơn vị chỉ đạo tuyến, từ năm 2023 đến 2025, Khoa đã liên tục tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu dành cho cán bộ truyền thông y tế từ tỉnh đến cơ sở. Các nội dung tập huấn bám sát thực tiễn, dễ áp dụng, tập trung vào nâng cao kỹ năng truyền thông hiện đại: cách sử dụng mạng xã hội hiệu quả trong truyền tải thông tin y tế; thiết kế ấn phẩm truyền thông trực quan bằng phần mềm Canva; dựng video ngắn phục vụ truyền thông nhanh bằng ứng dụng Capcut; kỹ thuật quay phim, chụp ảnh bằng điện thoại di động. Nhờ đó, đội ngũ truyền thông y tế cơ sở đã ngày càng chủ động và linh hoạt trong việc tạo ra các sản phẩm truyền thông có chất lượng, dễ tiếp cận và phù hợp với xu hướng tiếp nhận thông tin của người dân.
Việc ứng dụng nền tảng số không chỉ giúp tối ưu hóa hiệu quả truyền thông, mà còn góp phần thu hẹp khoảng cách giữa cơ sở y tế và cộng đồng, nâng cao tính tương tác và lan tỏa của các thông điệp sức khỏe.
Khoa TTGDSK vận hành hệ thống trường quay – studio hiện đại
Năm 2024, ngành Y tế Quảng Ninh đã đầu tư 9,2 tỷ đồng để xây dựng hệ thống Trường quay – Studio truyền thông y tế hiện đại tại CDC tỉnh, giao cho Khoa TTGDSK quản lý. Đây là hệ thống chuyên nghiệp gồm máy quay, thiết bị dựng phim, âm thanh, ánh sáng, phòng lưu trữ dữ liệu… phục vụ sản xuất truyền hình, livestream, tọa đàm và lưu trữ nội dung y tế toàn ngành.
Sự tiên phong trong chuyển đổi số của Khoa TTGDSK không chỉ mang lại sự thay đổi trong phương thức truyền thông, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa công tác giáo dục sức khỏe, góp phần đưa ngành Y tế Quảng Ninh trở thành một trong những đơn vị đi đầu toàn quốc về truyền thông giáo dục sức khỏe, nâng cao hình ảnh ngành Y tế Quảng Ninh – thân thiện, kịp thời và chuyên nghiệp.
Tiếp nối hành trình “Kết nối – Lan tỏa – phụng sự cộng đồng”
Khoa TTGDSK là cầu nối giữa Ngành Y tế và nhân dân
Tiến sĩ Vũ Quyết Thắng, Giám đốc CDC Quảng Ninh cho biết: “Với vai trò là đơn vị đầu mối tuyến tỉnh, Khoa TTGDSK đã nỗ lực đổi mới, tiên phong trong sản xuất truyền thông đa phương tiện, bắt kịp xu hướng báo chí số. Trong thời gian tới, chúng tôi định hướng tiếp tục nâng cao chất lượng nội dung, tăng cường phối hợp tuyến huyện, xã và các cơ quan báo chí để truyền thông y tế đến được rộng rãi, hiệu quả hơn trong toàn dân”.
Cùng với mạng lưới truyền thông y tế rộng khắp của Ngành Y tế Quảng Ninh, Khoa TTGDSK sẽ tiếp tục chuyển mình mạnh mẽ, giúp người dân tiếp cận thông tin chính thống một cách nhanh chóng, thuận tiện và gần gũi hơn, đồng thời trở thành một phần cốt lõi trong phòng bệnh, chữa bệnh, tạo dựng niềm tin và thay đổi hành vi vì một cộng đồng khỏe mạnh, thắp sáng hình ảnh đẹp về ngành y – một ngành luôn vì sức khỏe cộng đồng, luôn đặt người dân ở trung tâm phục vụ.
Quỳnh Trang (CDC)
