Những ngày đầu năm 2025, một đợt bùng phát bệnh viêm phổi do virus HMPV (Human Metapneumovirus) gây ra đã xuất hiện tại phía Bắc Trung Quốc và lây nhiễm mạnh trong nhóm trẻ em. Điều này đã làm dấy lên sự lo lắng không chỉ ở Trung Quốc mà còn tại các quốc gia láng giềng trong đó có Việt Nam. Chúng tôi đã có bài phỏng vấn bác sĩ Nguyễn Văn Hùng, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh sẽ cung cấp một số thông tin về những nội dung xoay quanh loại virus gây bệnh đang được đông đảo người dân đặc biệt quan tâm này.
Human metapneumovirus (HMPV), thuộc họ Pneumoviridae
PV: Thưa bác sĩ Hùng, hiện đang có rất nhiều luồng thông tin về một căn bệnh lây lan nhanh từ Trung Quốc do một loại virus có tên HMPV gây ra. Bác sĩ có thể cho biết cụ thể về loại virus này không ạ?
Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng: HMPV có tên gọi đó là Human Metabolism Virus. Đây là một virus gây bệnh lý đường hướng hợp cấp thuộc họ Badaemisovirus, cùng họ với virus hợp bào đồng hợp. Nó gây ra các bệnh lý về viêm đồng hợp cấp ở mọi đứa tuổi nhưng cũng phổ biến ở trẻ nhỏ, bao gồm các viêm đồng hợp cấp trên và dưới. Bệnh thì ủ bệnh trong khoảng thời gian khoảng 3-6 ngày và thường các thể trạng khi mắc bệnh thì sẽ ở thời nhẹ và sẽ hết các triệu chứng sau khoảng 7 ngày. Virus này đã được phát hiện đầu tiên trên thế giới từ năm 2001 bởi các nhà khoa học người Hà Lan. Suốt một thời gian dài thì virus này đã được ghi nhận và đánh giá là đã được lưu hành tại nhiều quốc gia như là tại Trung Quốc, Hà Lan, Hoa Kỳ và trong đó có cả Việt Nam của chúng ta. Như tại Việt Nam thì vừa qua Sở Y tế TP.HCM cũng đã có phát ngôn đối với virus HMPV này. Theo số liệu giám sát của Sở Y tế TP.HCM thì mỗi năm tại TP.HCM cũng ghi nhận khoảng 12,5% đến 15% số các trường hợp nhiễm viêm đồng hợp đánh giá là do tác nhân HMVV. Vậy thì rõ ràng rằng tác nhân này đã được lưu hành tại nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam. Và đây là một tác nhân cũ chứ không phải là một tác nhân mới và bệnh viêm phổi do tác nhân HMVV gây ra cũng là một bệnh đã gặp trước đó, đã lưu hành trước đó chứ không phải là một bệnh mới, bệnh lạ.
PV: Bác sĩ có thể cho biết khi nhiễm virus HMPV sẽ gây ra những triệu chứng như thế nào và mức độ nguy hiểm khi bị mắc phải virus này?
Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng: Triệu chứng của bệnh gây ra do virus HMPV khá giống với cảm cúm thông thường, bao gồm ho, sổ mũi, đau họng, hắt hơi, và thường kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Tuy nhiên, đối với những người có bệnh lý nền, trẻ em, người già, hoặc những người có hệ miễn dịch suy yếu, virus này có thể gây viêm phổi và các biến chứng nghiêm trọng. Tại Việt Nam cũng đã từng ghi nhận các ca bệnh do HMPV, nhưng nhìn chung mức độ bệnh không quá nặng đối với những người khỏe mạnh. Mặc dù không phải là mối đe dọa lớn, nhưng virus HMPV vẫn cần được theo dõi và phòng ngừa, đặc biệt là khi mà các bệnh lý về đường hô hấp liên quan đến HMPV chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như chưa có vắc xin để phòng bệnh.
Các triệu chứng nhiễm virus HMPV. Nguồn: Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN)
PV: Nhiễm virus HMPV có thể chẩn đoán và điều trị được hay không thưa bác sĩ?
Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng: Việc điều trị đối với các bệnh lý nhiễm trùng do HMPV chủ yếu dựa vào điều trị triệu chứng, ví dụ chúng ta có thể sử dụng hạ sốt, bù nước, điện giải, sử dụng khí dung nếu có co thắt phế quản, một số các trường hợp khó thở có thể hỗ trợ thở bằng oxi hoặc có biến chứng về suy hô hấp cần phải thở máy. Về công tác chuẩn đoán chúng ta hoàn toàn có thể chuẩn đoán xét nghiệm ra tác nhân HMPV này bằng phương pháp xét nghiệm sinh học phân tử Real time PCR. Hiện tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh chúng ta có đủ năng lực và có đủ sinh phẩm để xét nghiệm tác nhân này.
Tập trung điều trị giảm triệu chứng, giúp cơ thể nhanh chóng hồi phục
PV: Bác sỹ có thể cho biết tình hình bệnh hiện nay trên địa bàn tỉnh và những khuyến cáo để phòng tránh?
Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng: Hiện nay trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh chưa ghi nhận trường hợp nhiễm HPMV. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh hiện đang giám sát thông tin, chủ động theo dõi về diễn biến tình hình dịch bệnh để cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác cho người dân đồng thời kịp thời xử lý các tình huống phát sinh nếu có. CDC Quảng Ninh đã ban hành một văn bản chỉ đạo về việc phòng chống những bệnh liên quan đến HMPV. Đặc biệt là hướng dẫn cũng như cập nhập thông tin cho y tế tuyến cơ sở bao gồm các TTYT, Phòng Y tế, hệ thống Kiểm dịch và các đơn vị điều trị. Thứ nhất là cập nhập được các thông tin về tình hình dịch bệnh 1 cách chính thống, thứ hai là chủ động sẵn sàng các phương án để đáp ứng trong tình huống dịch bệnh có thể bùng phát. Bên cạnh công tác chỉ đạo, CDC đã rà soát toàn bộ các số lượng vật tư, hóa chất, sinh phẩm sẵn sàng các kịch bản phương án để đáp ứng trong tình huống dịch bệnh có thể bùng phát trong dịp Tết Nguyên đán và mùa lễ hội đang tới gần. Bên cạnh đó CDC cũng rà soát lại nguồn sinh phẩm cũng như năng lực xét nghiệm để có thể sẵn sàng tiếp nhận các mẫu bệnh phẩm, mẫu viêm phổi nặng của các đơn vị y tế trên địa bàn tỉnh gửi đến CDC để xét nghiệm chẩn đoán.
Bác sĩ Nguyễn Văn Hùng, Phó Trưởng khoa Kiểm soát Bệnh truyền nhiễm, CDC Quảng Ninh
Hiện nay đang trong giai đoạn giao mùa, thời tiết thuận lợi để các loại virus, vi sinh vật phát triển và lây lan. Để phòng ngừa các bệnh giao mùa cũng như virus HMPV, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh khuyến cáo người dân thực hiện kiểm soát lây nhiễm qua giọt bắn, vật dụng, bề mặt tiếp xúc. Thực hiện đeo khẩu trang khi đến nơi đông người, vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng hoặc rửa tay nhanh bằng dung dịch sát khuẩn, thực hiện khử trùng, giữ môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát, giữ khoảng cách an toàn với những người bị nhiễm các bệnh đường hô hấp. Đồng thời, duy trì lối sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ các nhóm chất, tập thể dục thường xuyên, ngủ đủ giấc để tăng cường sức đề kháng, cải thiện hệ miễn dịch.
Người dân cũng không nên lo lắng, hoảng loạn trước những thông tin trên các trang mạng xã hội chưa được kiểm chứng. Tuy nhiên cũng không nên chủ quan với dịch bệnh mà cần chủ động các biện pháp phòng chống. Khi có những triệu chứng của nhiễm virus HMPV, người dân cần đến các cơ sở y tế gần nhất để được khám, tư vấn và điều trị. Với các đối tượng như trẻ nhỏ, người già, người mắc bệnh nền không nên tự ý điều trị bệnh tại nhà. Mọi gia đình cũng cần tiêm vắc – xin phòng bệnh cho trẻ đầy đủ theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
Các cơ quan chuyên môn của Ngành Y tế cũng đang theo dõi sát sao diễn biến của các dịch bệnh lưu hành và chỉ đạo các biện pháp phòng ngừa phù hợp, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên đán sắp tới.
PV: Xin cảm ơn bác sĩ Nguyễn Văn Hùng, Phó trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, CDC Quảng Ninh với những thông tin hữu ích!
Quỳnh Trang (CDC QN)
