Đái tháo đường (ĐTĐ) – hay còn gọi là tiểu đường – là một trong những bệnh mạn tính phổ biến nhất trên toàn cầu. Theo Liên đoàn Đái tháo đường Thế giới (IDF), hiện có hơn 500 triệu người đang sống chung với bệnh, và con số này dự kiến sẽ tiếp tục tăng mạnh trong những năm tới.
Đái tháo đường không chỉ gây tăng đường huyết mà còn dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như: tổn thương tim mạch, mù lòa, suy thận, loét chân và thậm chí cắt cụt chi. Điều đáng lo ngại là nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã có biến chứng. Tuy nhiên, điều đáng mừng là bệnh hoàn toàn có thể phòng ngừa được, đặc biệt là đái tháo đường týp 2, vốn chiếm tới hơn 90% số ca mắc.
Các Yếu Tố Nguy Cơ Dẫn Đến Đái Tháo Đường
Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ là bước đầu tiên để phòng tránh bệnh:
- Thừa cân, béo phì (đặc biệt béo bụng)
- Lối sống ít vận động
- Chế độ ăn không lành mạnh (giàu đường, chất béo bão hòa, ít chất xơ)
- Tiền sử gia đình có người mắc ĐTĐ
- Tuổi ≥ 40
- Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu
- Tiền sử rối loạn dung nạp glucose hoặc tiền đái tháo đường
- Phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ
7 Biện Pháp Hiệu Quả Để Phòng Tránh Đái Tháo Đường
1. Duy trì cân nặng hợp lý
- Béo phì làm tăng đề kháng insulin – yếu tố chính dẫn đến ĐTĐ týp 2.
- Giảm từ 5–7% trọng lượng cơ thể đã được chứng minh giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tới 58%.
2. Hoạt động thể lực đều đặn
- Mỗi ngày nên tập thể dục ít nhất 30 phút, 5 ngày/tuần.
- Các hoạt động đơn giản như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội… đều có tác dụng làm giảm đề kháng insulin và cải thiện chuyển hóa glucose.
3. Ăn uống lành mạnh, kiểm soát đường huyết từ bữa ăn
- Ưu tiên thực phẩm nguyên hạt, nhiều chất xơ, rau xanh, trái cây ít ngọt.
- Hạn chế đường tinh luyện, thức ăn nhanh, nước ngọt, đồ chiên rán.
- Giảm muối và mỡ động vật, tăng cường dầu thực vật tốt cho tim mạch.
4. Ngủ đủ giấc và kiểm soát stress
- Ngủ ít hơn 6 tiếng hoặc mất ngủ kéo dài làm tăng nguy cơ kháng insulin.
- Stress mạn tính khiến cơ thể sản sinh cortisol – hormone có thể làm tăng đường huyết.
5. Khám sức khỏe định kỳ, tầm soát sớm
- Những người có yếu tố nguy cơ nên kiểm tra đường huyết ít nhất mỗi năm một lần.
- Tầm soát tiền đái tháo đường là cách hiệu quả để can thiệp sớm.
6. Tránh hút thuốc và hạn chế rượu bia
- Hút thuốc lá không chỉ gây tổn thương mạch máu mà còn làm tăng nguy cơ mắc ĐTĐ và các biến chứng.
- Rượu bia làm rối loạn chuyển hóa glucose và lipid, ảnh hưởng đến gan và tụy.
7. Giáo dục sức khỏe và thay đổi hành vi lâu dài
- Việc hiểu rõ về bệnh và chủ động thay đổi hành vi là yếu tố then chốt trong phòng bệnh.
- Gia đình, cộng đồng và môi trường sống là nền tảng quan trọng hỗ trợ duy trì lối sống lành mạnh.
Đối Với Người Có Tiền Đái Tháo Đường – Can Thiệp Kịp Thời Là Chìa Khóa
Tiền đái tháo đường là giai đoạn đường huyết cao hơn bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán ĐTĐ, đây là “cơ hội vàng” để ngăn ngừa tiến triển thành bệnh.
- Áp dụng các biện pháp thay đổi lối sống nghiêm ngặt trong giai đoạn này có thể giảm đến 60% nguy cơ tiến triển thành ĐTĐ týp 2.
- Ở một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc như metformin để hỗ trợ.
Đái tháo đường không phải là căn bệnh “tự nhiên đến” mà là kết quả của một quá trình kéo dài, âm thầm, bắt nguồn từ những thói quen hằng ngày. Tin vui là bạn hoàn toàn có thể phòng tránh được bệnh nếu biết kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì một lối sống lành mạnh.
Hãy nhớ rằng:
“Chủ động hôm nay là để tránh điều trị phức tạp ngày mai.”
