U xơ tử cung là bệnh lý phổ biến ở phụ nữ, bệnh có thể gặp ở nhiều lứa tuổi khác nhau và thường xuất hiện ở giai đoạn mãn kinh hay sau mãn kinh. U xơ tử cung không phải là căn bệnh nguy hiểm nhưng có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề cho sức khoẻ phụ nữ và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
U xơ tử cung hay còn gọi là nhân xơ tử cung là một bệnh lý lành tính của tử cung, chiếm 18 – 20% tổng số bệnh lý phụ khoa của phụ nữ, thường gặp ở độ tuổi từ 35 – 50, trong đó tần suất gặp ở tuổi gần 50 là 70 – 80%. U xơ là những khối u được cấu tạo bởi các tế bào cơ trơn và mô liên kết dạng sợi, chúng phát triển trong tử cung. Tuỳ vào tình trạng, kích thước và số lượng khối u, người bệnh có thể gặp những triệu chứng khác nhau. Theo thời gian, kích thước khối u sẽ to lên nhưng rất chậm. Khi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh, kích thước khối u sẽ có xu hướng nhỏ dần đi. Tuy nhiên, nếu qua thăm khám phát hiện khối u to lên nhanh bất thường thì đó có thể là biểu hiện của bệnh lý ác tính.
Dựa vào vị trí khối u có thể chia u xơ thành 3 loại chính: U xơ dưới thanh mạc, u xơ trong cơ tử cung và u xơ dưới niêm mạc. Trong một số trường hợp u xơ có thể xảy ra trong dây chằng rộng (trong dây chằng), vòi trứng hoặc cổ tử cung. Hầu hết nhân xơ tử cung không gây ra bất kỳ triệu chứng nào và không cần điều trị ngoài việc theo dõi thường xuyên bởi các bác sĩ sản khoa. Sau khi chị em trải qua thời kỳ mãn kinh, lượng hormone trong cơ thể suy giảm, do đó các triệu chứng của u xơ tử cung thường ổn định hoặc biến mất. Một số trường hợp u to hoặc ác tính có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm nhất. Giải thích về vấn về này, bác sĩ CKI. Trương Thị Hạnh, Khoa Phụ, Bệnh viện Sản nhi Quảng Ninh cho biết: “Nguyên nhân gây u xơ tử cung hiện tại chưa rõ ràng. Nhiều nghiên cứu mà người ta thấy nó có liên quan đến tế bào của cơ tử cung, chịu ảnh hưởng tác động của những tế bào gốc, những tế bào gốc này lại chịu ảnh hưởng của nội tiết hooc môn sinh dục. Nhiều nghiên cứu cho rằng u xơ tử cung chịu tác động của nội tiết tố estrogen, khi estrogen cao thì u xơ tử cung cũng to lên. U xơ là lành tính, đa phần không gây triệu chứng gì, tuy nhiên nếu như u to không được phát hiện, điều trị có thể gây rối loạn kinh nguyệt, ronh kinh, rong huyết, băng kinh, băng huyết. Khi băng kinh băng huyết kéo dài sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu khiến cơ thể mệt mỏi. Ngoài ra u to chèn ép vào các tạng gây ra tình trạng rối loạn tiểu tiện cho bệnh nhân: bí đái, són tiểu, táo bón kéo dài, vô sinh, hiếm muộn. Trường hợp có thai, thai nhỏ có thể gây sảy thai, thai to có thể gây đẻ non hoặc thai chậm phát triển trong tử cung”.
U xơ tử cung thường gây đau nhức vùng bụng dưới ở phụ nữ
U xơ tử cung có thể được phát hiện thông qua chẩn đoán hình ảnh hoặc sờ vùng bụng. Nếu u xơ ở mức độ lớn có thể sờ thấy rõ ràng cục cứng khi chạm tay vào bụng. Tuy nhiên để chính xác nhất, việc xác định và chẩn đoán u xơ vẫn chủ yếu qua 2 phương pháp: Siêu âm và chụp cộng hưởng tử. Siêu âm là phương pháp chẩn đoán u xơ tử cung được sử dụng phổ biến nhất. Hầu hết các khối u được phát hiện thông qua siêu âm tử cung và phần phụ qua ổ bụng. Trước khi siêu âm, chị em cần nhịn tiểu để làm đầy bàng quang, lúc này bác sĩ sẽ đánh giá tổn thương một cách chính xác hơn. Bên cạnh đó một số trường hợp khối u xơ nằm ở dưới niêm mạc cần được siêu âm bằng đầu dò âm đạo. Chụp cộng hưởng từ MRI được sử dụng để kiểm tra và đánh giá đặc điểm của khối u tốt hơn. Với phương pháp này có thể cung cấp cho bác sĩ về kích thước, số lượng và vị trí của các khối u xơ. Chúng ta cũng có thể phân biệt giữa u xơ và u tuyến, cũng như phân biệt với các bệnh lý ác tính khác của tử cung.
Không phải u xơ giai đoạn nào cũng cần điều trị và can thiệp. Việc tác động ngoại lực hoặc vật lý sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi, kích thước khối u hay những triệu chứng xuất hiện của bệnh. Và tuỳ thời điểm phát hiện bệnh cũng xác định được tính hiệu quả trong điều trị u xơ của người bệnh. Bác sĩ Hạnh cho biết: “Hiện tại như ở Bệnh viện Sản Nhi Quảng Ninh, Khoa Phụ đang sử dụng những phương pháp như nội khoa và ngoại khoa. Nội khoa có thể sử dụng thuốc, đặt dụng cụ tử cung có nội tiết hoặc dùng thuốc tránh thai. Những thuốc này có tác dụng làm niêm mạc tử cung mỏng tránh được tình trạng cường kinh, băng kinh ở những bệnh nhân có u xơ tử cung. Ngoài ra điều trị phẫu thuật tuỳ thuộc vào kích thước, vị trí khối u, biến chứng hoặc mong muốn có con của bệnh nhân để lựa chọn phương pháp: phẫu thuật nội soi bóc u, cắt tử cung bán phần hoặc cắt tử cung hoàn toàn. Đôi khi có thể sử dụng tắc mạch, tắc động mạch tử cung làm tình trạng nuôi dưỡng khối u ít đi, khối u không to lên được nữa”.
Có rất nhiều phương pháp tiên tiến đã và đang được áp dụng tại nhiều bệnh viện, qua đó giảm thời gian điều trị, nâng cao hiệu quả và cải thiện chất lượng cuộc sống cho nhiều chị em phụ nữ trên địa bàn tỉnh. U xơ là căn bệnh lành tính, đa phần không gây hậu quả nghiêm trọng nếu được phát hiện kịp thời. Bệnh không thể ngăn ngừa nhưng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng việc duy trì trọng lượng cơ thể kết hợp với chế độ ăn uống, luyện tập hợp lý. Để chị em phụ nữ chủ động phòng tránh u xơ tử cung cũng như có những có những xử trí kịp thời khi phát hiện bệnh, bác sĩ Hạnh khuyến cáo: “Để phòng tránh khuyến cáo chị em nên đi khám sức khoẻ định kỳ để phát hiện u, theo dõi tính chất kinh nguyệt có băng kinh, băng huyết hay không. Nếu có tình trạng đấy thì nên thăm khám vì u xơ có thể gây nên những biến chứng ấy. Ngoài ra, chế độ ăn uống cũng can thiệp rất nhiều. Một số thực phẩm có thể ngăn ngừa, làm chậm sự phát triển của khối u. Có mấy nhóm thực phẩm nên sử dụng: chất xơ từ rau, hoa quả tươi giàu vitamin và chất chống oxy hoá tự nhiên. Thứ 2 là nhóm cali, giảm muối, duy trì sự ổn định huyết áp của cơ thể và nhóm từ sữa hay các thực phẩm từ sữa (sữa chua, phô mai). Trong thực phẩm này có nhiều khoáng chất giúp ngăn ngừa khối u chậm phát triển. Một nhóm thực phẩm nữa là trà xanh, có chất chống oxy hoá cao, giúp cơ thể làm chậm sự phát triển của khối u bằng cách giảm viêm và giảm lượng estrogen trong cơ thể”.
U xơ tử cung là căn bệnh rất dễ gặp ở phụ nữ, bệnh không thể phòng ngừa nhưng hoàn toàn có thể chủ động giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách duy trì trọng lượng cơ thể và khám phụ khoa thường xuyên. Bên cạnh đó, nên duy trì chế độ ăn nhiều rau xanh, trái cây, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên giúp nâng cao sức khoẻ góp phần giảm nguy cơ bị u xơ tử cung.
Công Sơn (CDC)
