Trong thai kỳ, bên cạnh chế độ dinh dưỡng phù hợp và duy trì lối sống khoa học, việc tiêm phòng không chỉ bảo vệ sức khỏe của mẹ mà còn tạo “lá chắn miễn dịch” cho em bé. Trong đó, vắc xin uốn ván là một trong những mũi tiêm quan trọng khuyến cáo cho phụ nữ mang thai.
Bệnh uốn ván là gì?
Bệnh uốn ván là bệnh nhiễm trùng cấp tính nặng, do ngoại độc tố protein mạnh của trực khuẩn Clostridium tetani phát triển tại vết thương trong điều kiện yếm khí. Khi bị nhiễm khuẩn, độc tố protein tetanospasmin được tiết ra và ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, gây tổn thương não và hệ thần kinh trung ương, dẫn đến cứng cơ và có thể gây tử vong nhanh.
Tại Việt Nam, bệnh uốn ván có thể xuất hiện ở nhiều địa phương và ở mọi độ tuổi. Căn bệnh này xảy ra quanh năm, không phụ thuộc vào mùa. Từ năm 1992, chương trình loại trừ uốn ván sơ sinh đã được triển khai trên toàn quốc. Đến năm 2005, nước ta đã đạt mục tiêu loại trừ bệnh ở quy mô huyện, với tỷ lệ mắc uốn ván sơ sinh dưới 1/1000 trẻ sơ sinh sống. Đáng chú ý, tỷ lệ tử vong do uốn ván thường cao hơn ở những người chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh và ở nhóm người cao tuổi.
Tại sao nên tiêm phòng uốn ván khi mang thai?
Ở phụ nữ mang thai, vi khuẩn uốn ván có thể xâm nhập qua đường sinh dục trong quá trình chuyển dạ, gây nên tình trạng uốn ván tử cung. Với trẻ sơ sinh, nguy cơ thường xuất hiện tại vết cắt và buộc dây rốn nếu không đảm bảo vô trùng, dẫn tới nhiễm trùng uốn ván rốn. Khi xâm nhập vào cơ thể, vi khuẩn này sản sinh độc tố tetanospasmin, đi theo máu và gây rối loạn thần kinh, suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Trẻ nhỏ đặc biệt dễ mắc uốn ván khi người mẹ chưa được tiêm phòng trong thai kỳ, bởi trẻ không nhận được miễn dịch thụ động từ mẹ. Vì vậy, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cần tiêm phòng đầy đủ để bảo vệ bản thân và con, nhất là trước giai đoạn sinh nở.
Theo khuyến cáo của bác sĩ, tiêm vắc xin uốn ván giúp mẹ hình thành kháng thể, phòng ngừa nguy cơ nhiễm bệnh trong lúc sinh, đồng thời truyền miễn dịch sang thai nhi, hạn chế tối đa uốn ván sơ sinh. Các loại vắc xin dành cho bà bầu đều đã được kiểm định an toàn, không ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé. Do đó, phụ nữ mang thai nên tiêm đúng lịch và theo hướng dẫn của nhân viên y tế.
Lịch tiêm phòng uốn ván cho phụ nữ mang thai
Thông tư 38/2017/TT-BYT của Bộ Y tế quy định về lịch tiêm phòng uốn ván:
Với người chưa tiêm phòng, chưa tiêm đủ 3 mũi vắc xin hoặc không rõ tiền sử tiêm phòng uốn ván:
- Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu;
- Lần 2: Tiêm sau lần đầu tối thiểu 1 tháng;
- Lần 3: Tiêm sau lần 2 tối thiểu 6 tháng hoặc vào kỳ thai sau;
- Lần 4: Tiêm sau lần 3 tối thiểu 1 năm hoặc vào kỳ thai sau;
- Lần 5: Tiêm sau lần 4 tối thiểu 1 năm hoặc vào kỳ thai sau.
Với người đã tiêm vắc xin uốn ván đủ 3 mũi có chứa thành phần liều cơ bản:
- Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu;
- Lần 2: Tiêm sau lần 1 tối thiểu 1 tháng;
- Lần 3: Tiêm sau lần 2 tối thiểu 1 năm.
Với người đã tiêm vắc xin uốn ván đủ 3 mũi có chứa thành phần liều cơ bản và đã tiêm 1 liều nhắc lại:
- Lần 1: Tiêm sớm khi có thai lần đầu;
- Lần 2: Tiêm sau lần 1 tối thiểu 1 năm.
Với phụ nữ mang thai lần đầu, chưa từng tiêm phòng uốn ván, chưa tiêm đủ 3 mũi cơ bản hoặc không rõ tiền sử tiêm vắc xin sẽ tiêm 2 mũi vào các thời điểm sau:
- Mũi 1: Tiêm khi thai kỳ trên 20 tuần;
- Mũi 2: Tiêm sau mũi 1 ít nhất 30 ngày hoặc trước khi sinh ít nhất 30 ngày.
Những phụ nữ đã tiêm phòng đủ 4 mũi uốn ván, mang thai lần 2 với mũi tiêm cuối trước 10 năm thì không cần phải tiêm nhắc lại uốn ván. Nếu thời gian tiêm phòng sau 10 năm thì nên tiêm nhắc lại 2 mũi uốn ván. Nếu ở thai kỳ trước, người mẹ đã tiêm đủ 2 mũi vắc xin uốn ván cách không quá 10 năm thì nên tiêm 1 mũi vắc xin từ tuần thai thứ 20 trở đi.
Những điều cần lưu ý khi tiêm phòng uốn ván cho bà bầu
Khi mang thai, mẹ bầu không nên tự ý tiêm vắc xin uốn ván, mà cần tuân thủ lịch tiêm phù hợp với từng giai đoạn thai kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc lịch hẹn tại cơ sở y tế.
Sau tiêm, việc xuất hiện một số phản ứng như đau tại chỗ tiêm, sốt nhẹ, mệt mỏi hay dị ứng nhẹ là điều bình thường. Đây chính là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang bắt đầu hình thành kháng thể chống lại vi khuẩn uốn ván. Những triệu chứng này thường thoáng qua và sẽ tự biến mất, mẹ bầu không cần bôi thuốc hay chườm đắp tại vị trí tiêm.
Cần lưu ý rằng, kháng thể uốn ván chỉ được tạo ra sau khoảng 2 tuần kể từ khi tiêm. Vì vậy, để đạt hiệu quả phòng bệnh tối ưu, thai phụ nên tránh sử dụng rượu bia sau tiêm và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
Trong trường hợp sau mũi tiêm thứ 2, mẹ bầu gặp các biểu hiện bất thường như: chân tay lạnh, da nhợt nhạt, tim đập nhanh, khó thở, tiêu chảy… thì phải đến ngay bệnh viện để được xử trí kịp thời, phòng ngừa sốc phản vệ.
Để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, thai phụ nên lựa chọn cơ sở tiêm chủng uy tín, được Bộ Y tế cấp phép, với đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm và quy trình tiêm chuẩn hóa.
Phòng Tiêm chủng Dịch vụ – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh là một trong những địa chỉ tiêm chủng tin cậy được nhiều bà mẹ lựa chọn:
– Đầy đủ các loại vắc xin dịch vụ phòng bệnh cho mọi nhóm tuổi theo nhu cầu.
– Mở cửa TẤT CẢ CÁC NGÀY TRONG TUẦN (Thứ 2 – Chủ nhật).
– Đội ngũ cán bộ y tế Thân thiện – Chuyên nghiệp -Tin cậy.
– Cơ sở vật chất hiện đại, sạch sẽ, rộng rãi, thoáng mát.
📍 Địa chỉ: Tầng 1, Tòa nhà CDC Quảng Ninh, phố Hải Phúc, phường Hạ Long, TP. Hạ Long
📞 Hotline: 0326.546.168 – 02033.616.818
Mỗi mũi tiêm uốn ván là một tấm khiên bảo vệ kép cho cả mẹ và con. Đừng bỏ lỡ cơ hội để con yêu chào đời khỏe mạnh, an toàn.
Bs. Phương Anh (CDC)
